موتور خودرو از قطعات و جزئیات بسیار زیادی تشکیل می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن ها استپر موتور است. این قطعه کوچک، نقش بسیار مهمی در عملکرد موتور خودرو ایفا می‌کند و خرابی یا کثیف شدن آن می‌تواند به طور کلی رانندگی را دچار مشکل کند. بنابراین اگر تا کنون با این قطعه و نقش آن در موتور خودرو آشنایی نداشته‌اید در ادامه با اما همراه باشید تا بررسی کنیم که استپر موتور چیست و عملکرد آن چگونه است.
استپر موتور چیست؟
در اولین مرحله بررسی خواهیم کرد که استپر موتور چیست و چه نقشی در خودرو دارد. استپر موتور قطعه‌ای کوچک و الکتریکی-مکانیکی است که بر روی دریچه گاز موتور خودرو نصب شده است. این قطعه به طور خلاصه وظیفه کنترل هوای ورودی به دریچه گاز موتور خودرو و همچنین روشن نگه داشتن ماشین در زمانی که پدال گاز فشرده نیست را بر عهده دارد.
زمانی که دور موتور پایین باشد، استپر موتور به همراه سنسور دریچه گاز، اطلاعات لازم را به ECU ارسال می‌کند و مانع از خاموش شدن خودرو می‌شود. از آنجایی که استپر در مسیر ورودی دریچه گاز قرار دارد، ممکن است به علت آلودگی های موجود در هوا و همچنین دوده روغن و ذرات معلق، دچار کثیفی و یا همان خرابی شود و نیاز به تمیز شدن یا تعویض داشته باشد.
با وجود اینکه استپر موتور قطعه چندان بزرگی نیست، با این حال اجزا و بخش های داخلی مخصوص به خود را دارد. از جمله مهم‌ترین اجزای سازنده استپر می‌توان موتور الکتریکی، شفت، کلاهک، بوش جدا کننده و فنر نگه دارنده را نام برد.
وظایف استپر موتور چیست و چگونه عمل می‌کند؟
در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که وظایف استپر موتور چیست و این قطعه چه عملکردی در موتور خودرو دارد. استپر موتور به طور مداوم با ECU در ارتباط است و با ارسال اطلاعات، دستورات لازم را از آن دریافت می‌کند. ECU با دریافت اطلاعات لازم نظیر دور و دمای موتور، به وسیله چهار ترانزیستور، دستور باز یا بسته شدن دریچه استپر را صادر می‌کند.
اگر دمای موتور بالا باشد، دریچه استپر طبق دستورات باز خواهد شد و پس از رسیدن به دمای نرمال دریچه به حالت بسته بازمی‌گردد. علاوه بر آن، چون موتور خودرو به طور مداوم به جریان هوا نیاز دارد، زمانی که پدال گاز فشرده نباشد، دریچه استپر مجددا باز خواهد شد تا این هوای مورد نیاز تامین گردد.
مهم‌ترین وظایف استپر موتور خودرو به شرح زیر است:
- روشن نگه داشتن ماشین در دور های موتور پایین
- استارت خوردن ماشین در زمان سرد بودن موتور
- تنظیم دور موتور در زمان افزایش فشار بر روی موتور خودرو (مانند روشن کردن کولر ماشین)
- تنظیم نسبت سوخت و هوا در موتور در حالت های در جا و دور پایین موتور
- تنظیم سرعت خودرو در زمان تعویض دنده و برداشتن ناگهانی پا از روی پدال گاز با جلوگیری از بسته شدن مسیر هوا
با توجه به این وظایف، استپر موتور قطعه بسیار مهمی در خودرو به شمار می‌آید و باید حواستان به آلوده شدن و خرابی آن باشد. در بخش بعدی به بررسی این موضوع می‌پردازیم که علائم خرابی استپر موتور چیست و باید چه اقداماتی انجام داد.
زمان تعویض استپر موتور
برای رسیدن به زمان تعویض استپر، باید ابتدا بررسی کنیم که علائم خرابی استپر موتور چیست و باید به دنبال چه نشانه هایی باشیم. این نکته را در نظر داشته باشید که تمام خرابی های استپر، نیاز به تعویض این قطعه ندارند و شما می‌توانید به آسانی با شستشوی استپر، عملکرد آن را به حالت اولیه برگردانید. برخی از نشانه های کثیفی یا خرابی استپر به شرح زیر است.
- خاموش شدن خودرو و یا پایدار نبودن دور موتور در حالت درجا و دور های پایین
- خاموش شدن خودرو با برداشتن پا از روی پدال گاز
- تنظیم نبودن و کاهش دور موتور در زمان افزایش فشار مانند روشن بودن کولر
- افزایش دور موتور بلافاصله پس از استارت زدن و روشن شدن ماشین
- گاز خوردن بدون علت و مکرر خودرو پس از روشن شدن
- افزایش دور موتور در اثر بالا رفتن دما
اغلب این نشانه ها در اثر از بین رفتن کنترل هوای ورودی به موتور که وظیفه اصلی استپر است رخ می‌دهند. البته ممکن است علل دیگری نیز داشته باشند. بنابراین بهتر است تشخیص این امر را بر عهده یک تعمیرکار متخصص بگذارید. با این حال شستن استپر موتور کار آسانی است که می‌توانید پیش از نشان دادن خودرو به تعمیرکار خودتان آن را امتحان کنید.
روش شستن استپر موتور
اکنون که می‌دانیم علائم خرابی استپر موتور چیست و چقدر مهم است که این قطعه عملکرد مناسبی داشته باشد، بهتر است نحوه شستن و تمیز کردن آن را نیز مرور کنیم تا پیش از مراجعه به تعمیرگاه بتوانیم خودمان این روش را برای بهبود عملکرد استپر انجام دهیم.
همانطور که گفته شد بسیاری از علائم خرابی به علت کثیف بودن دریچه استپر رخ می‌دهند و ممکن است واقعا نیازی به تعویض قطعه نباشد. بنابراین طبق دستورالعمل زیر بهتر است هر چند وقت یکبار استپر خودروی خود را تمیز کنید.
1-خودرو را در یک جای بدون رفت و آمد پارک و خاموش کنید و صبر کنید تا موتور کاملا خنک شود.
2-اگر محل قرارگیری استپر در موتور خودروی خود را نمی‌دانید می‌توانید از راهنمای خودرو کمک بگیرید و یا در اینترنت جستجو کنید تا به صورت تصویری محل استپر را ببینید و تشخیص دهید.
3-در این مرحله باید تمامی پیچ ها و سیم و اتصالات استپر را از موتور جدا کنید و قطعه را بیرون بیاورید.
4-استپر موتور را می‌توانید با استفاده از اسپری انژکتور یا گازوئیل شستشو دهید. تمام بخش های آن به خصوص دریچه هوا را به دقت تمیز کنید.
5-پس از شستشو، استپر باید به طور کامل خشک شود. برای این کار می‌توانید از هوای فشرده شده استفاده کنید.
6-بررسی کنید که استپر آسیبی ندیده باشد و دریچه آن به طور صحیح باز و بسته می‌شود.
7-در مرحله آخر استپر را به همان شکل اولیه در جای خود قرار دهید و سیم و اتصالات و پیچ ها را به دقت ببندید.
پس از انجام این مراحل بهتر است در شرایط مختلف، مسافت هایی را رانندگی کنید تا بتوانید تشخیص دهید که مشکلات قبلی از بین رفته‌اند یا خیر. اگر مشکلات مربوط به کثیفی استپر بوده باشند و شما نیز آن را به خوبی تمیز کرده باشید، باید رفع شدن آن ها را احساس کنید.
اگر پس از شستشو و نصب صحیح استپر، مشکلات گفته شده رفع نشد، علت آن ها مسئله دیگری بوده و ارتباطی به استپر نداشته است. بنابراین برای تشخیص مشکل اصلی بهتر است به یک تعمیرگاه معتبر و قابل اطمینان مراجعه نمایید.
نتیجه گیری
در این مطلب بررسی کردیم که استپر موتور چیست و چه نقشی در عملکرد موتور و حرکت خودرو دارد. این قطعه کوچک در واقع یک سیستم مکانیکی و الکتریکی در ترکیب با یکدیگر است به صورت هماهنگ با ECU کار می‌کند. نقش آن نیز باز و بسته کردن دریچه هوای ورودی به موتور و تنظیم دور موتور بر اساس دستورات و شرایط موجود است.
این قطعه در اثر آلودگی هوا، ذرات معلق و دوده ناشی از روغن موتور، دچار کثیفی می‌شود و عملکرد آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل لازم است به صورت مرتب آن را تمیز نگه دارید تا آسیب جدی به موتور خودرو وارد نشود.
سوالات متداول
1-آیا می‌توانیم تعمیر استپر موتور را خودمان انجام دهیم؟
بله، تعمیر استپر موتور در واقع همان تمیز کردن و شستشوی این قطعه است و در صورت بروز مشکلات ناشی از عملکرد نامناسب استپر، می‌توانید خودتان در خانه آن را تمیز کنید. با این حال اگر فکر می‌کنید که مهارت کافی در باز کردن سیم و اتصالات و بستن مجدد آن ها را ندارید و ممکن است به موتور خودرو آسیب بزنید، می‌توانید این کار را به یک تعمیرکار ماهر نیز بسپارید.
2-اولین و شایع‌ترین علامت خرابی استپر موتور چیست؟
بر اساس نوع و شدت آلودگی استپر و همچنین نوع خودرو و دیگر عوامل، ممکن است علائم متفاوتی بر اثر خرابی استپر بروز کنند. اغلب افراد اولین و شایع‌ترین علامت خرابی استپر را، ناپایداری دور موتور در حالت درجا عنوان کرده‌اند و از این طریق متوجه می‌شوند که استپر نیاز به تمیز شدن دارد. با این حال ممکن است در خودروی شما علامت دیگری نشان دهنده این موضوع باشد و بهتر است کل علائم را در نظر داشته و به طور مرتب حواستان به تمیز بودن استپر موتور باشد.
3-از کجا متوجه شویم که علائم خرابی ناشی از کثیفی استپر موتور است یا علت دیگری دارد؟
تشخیص اینکه ایراد به وجود آمده در خودرو دقیقا ناشی از بروز مشکل و خرابی در کدام قطعه است، گاهی حتی برای تعمیرکاران ماهر هم دشوار خواهد بود. بنابراین بهتر است با بروز اولین مشکل، خودتان اقدام به شستن و تمیز کردن استپر نمایید و اگر مشکل رفع نشد آن را برای تشخیص دقیق‌تر به تعمیرگاه ببرید. به طور کلی تشخیص منبع هر مشکلی که در خودرو به وجود می‌آید کار دشواری است و ممکن است بدون تجربه و مهارت کافی نتوانید این کار را انجام دهید. همچنین ممکن است ایرادی که در هنگام رانندگی مشاهده می‌کنید ناشی از خرابی چند قطعه و چند عامل در کنار یکدیگر باشد و نیاز باشد که تمامی آن ها را با هم رفع کنید.