دینام چیست؟
دانستن اینکه قطعات خودرو چیست و اتومبیل چگونه کار می‌کند از مطالب مهمی است که هر راننده‌ای باید مقداری با آن آشنا باشد. در این مقاله با داسکو همراه باشید، زیرا می‌خواهیم با یک قطعه اساسی و مهم در خودرو، به نام دینام آشنا شویم و نحوه کار آن بدانیم.
در بیشتر دستگاه‌های برقی قطعه‌ای به نام دینام وجود دارد که نیروی مکانیکی را به نیروی الکتریکی تبدیل می‌کند. این قطعه را می‌توان یک ژنراتور نیز نامید. در خودرو‌ها، دینام در کنار موتور قرار دارد و با استفاده از نیروی مکانیکی موتور، برق مورد نیاز خودرو را تولید می‌کند. در خودرو‌های جدیدتر از آلترناتور به جای دینام‌های قدیمی استفاده می‌شود. در هنگام مقایسه دینام‌های قدیمی با آلترناتورها، باید به وزن و استهلاک کمتر آلترناتورها و توانایی بیشتر آن‌ها جهت شارژ باتری اشاره کرد.
اجزاء مختلف دینام
دینام جریان متناوب برق به نام AC را تولید می‌کند و باتری با جریان برق مستقیم DC کار می‌کند. برای اتصال این دو قطعه اصلی در سیستم برق خودرو، نیاز به قطعات مختلفی است. در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
- پوسته دینام:
قسمتی از دینام که جنس آلومینیومی دارد و تمام قطعات دینام در داخل آن قرار می‌گیرد.
- سیم‌پیچ ثابت یا استاتور:
استاتور از هسته و سیم‌پیچ تشکیل شده است. این قطعه عامل ایجاد جریان برق متناوب است که آن را به روتور انتقال می‌دهد.
- سیم‌پیچ متحرک یا روتور:
روتور قسمت چرخنده و متحرک در داخل دینام خودرو است. سیم‌پیچ‌ها در یک محفظه عایق شده، دور میله روتور قرار می‌گیرند. جریان برق متناوب را از استاتور گرفته و با تغییر فرکانس آن را به دیود می‌فرستد.
- دیود یا یکسوکننده جریان الکتریکی:
باتری برای استفاده و شارژ به نیروی برق با جریان مستقیم احتیاج دارد. جریان برق متناوب از روتور به دیود انتقال پیدا می‌کند و به جریان برق مستقیم تبدیل می‌شود.
- آفتامات یا رگلاتور:
آفتامات ورود جریان برق را به آرمیچر یا استاتور کنترل می‌کند. همچنین باید گفت این قطعه از نوسانات شدید جریان برق در عملیات برق‌رسانی جلوگیری می‌کند.
- زغال دینام:
زغال دینام یکی از قطعات مهم در قسمت دینام ماشین است. دینام ممکن است دارای دو یا سه دینام باشد. زغال دینام برای شارژ باتری ماشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر زغال دینام تمام شود عملکرد خودرو دچار مشکل می‌گردد.
- پولی و فن خنک کننده:
حرکت دائمی روتور باعث ایجاد گرما می‌شود. وظیفه پولی و فن خنک کننده در واقع تهویه هوا و خنک کردن دینام است.
- تسمه دینام:
تسمه، کمربندی لاستیکی برای انتقال قدرت از موتور به دینام است.
- قرقره و بلبرینگ:
قرقره‌ها، قطعاتی هستند که روتور را به تسمه دینام وصل می‌کنند. با چرخش آن‌ها باتری شارژ می‌شود.
برای مطالعه بیشتر مقاله بهترین برندهای لوازم یدکی برای خودرو های پژو را بخوانید.
وظیفه دینام چیست؟
وظیفه دینام تولید برق برای استفاده در قسمت‌های مختلف خودرو است. این قسمت‌ها عمدتا شامل چراغ‌ها، فن‌های خنک کننده موتور و اتاق خودرو، شیشه‌های برقی، برف‌پاک‌کن، سیستم صوتی و البته شارژ مجدد باتری می‌شود.
چگونه می‌توان متوجه نقص در دینام خودرو شد؟
یکی از نشانه‌های که برای خرابی دینام خودرو وجود دارد، روشن شدن چراغ هشدار باتری یا CHARGE است. این چراغ در هنگام باز کردن سوئیچ روشن می‌شود، ولی با استارت خودرو خاموش خواهد شد. اگر به هر دلیلی این چراغ روشن ماند، باید به مشکلاتی در دینام خودرو شک کنید.
نشانه دیگری که به خرابی در دینام اشاره دارد، هنگام روشن شدن چراغ‌ها بروز پیدا می‌کند. نور چراغ در حالت سوئیچ باز، کم است و با روشن کردن موتور، نور چراغ‌ها زیاد می‌شود.
خوابیدن باتری ماشین هم مهم‌ترین دلیل برای وجود نقص در سیستم برق‌رسانی خودرو است. معمولا با نقص در دینام، باتری ماشین شارژ نمی‌شود به همین دلیل هنگام استارت زدن، خودرو توانایی برق رسانی اولیه به موتور را ندارد و ماشین روشن نمی‌شود. برای روشن کردن خودرو از سیستم باتری به باتری استفاده می‌کنند.
علت خرابی دینام در خودرو چیست؟
دینام هم مانند سایر قسمت‌های خودرو در صورت استفاده نامناسب دچار فرسودگی و خرابی می‌شود. در نتیجه احتیاج به تعویض یا تعمیر دارد. از علل خرابی دینام می‌توان به نکات زیر اشاره کرد. خورده شدگی یا سائیدگی زغال دینام، حرارت و گرما در داخل دینام، نقص در آفتامات، سوختن سیم‌پیچی‌های داخل استاتور یا روتور و پوسیده شدن تسمه دینام.
روش‌های افزایش طول عمر دینام
روش‌هایی برای افزایش طول عمر دینام وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توان زمان تعویض قطعات را به تعویق انداخت. دقت داشته باشید که قسمت دینام خودرو را خشک نگه‌دارید.
موتور و قسمت‌های مختلف داخل کاپوت را بررسی کنید. از عدم نشت روغن و مایع خنک کننده در اطراف دینام مطمئن شوید.
در هنگام موتور‌شویی، دینام باید از آب و مواد شوینده محافظت شود.
روشن کردن سیستم تهویه خودرو (کولر) با دور بالا به دینام فشار می‌آورد، پس از کولر با دور پایین‌تر استفاده کنید.
از سفت و سالم بودن تسمه دینام مطمئن شوید.
زمانی که با خودرو روشن توقف طولانی داشتید، با فشردن پدال گاز، دور موتور را به ۲۰۰۰ دور در دقیقه برسانید.
چه زمانی اقدام به تعویض دینام خودرو کنیم؟
باید گفت جدا از کل دینام، زمان تعویض تسمه دینام هر چهار سال و یا حدود بیست هزار کیلومتر کارکرد خودرو است. اما برای تشخیص زمان تعویض دینام بهتر است از مکانیک متخصص خودرو کمک بگیرید. برای اطمینان از سلامت دینام و سایر قطعات بهتر است از سرویس منظم دوره‌ای خودروی خود غافل نشوید. از مکانیک خودرو بخواهید که تست AVR را برای اتومبیل انجام دهد. این تست نحوه عملکرد صحیح دینام را نشان خواهد داد.
اگر تست AVR در دسترس نبود می‌توان از بررسی ولتاژ خروجی دینام به سلامت آن پی برد.
راهنمای خرید دینام خودرو
باید اشاره کرد که دینام خودرو با توجه به نوع زغال و آفتامات، انواع مختلفی دارد.این انواع شامل، دینام‌های دو زغال و سه زغال و آفتامات‌های یک قرقره و سه قرقره می‌شوند. آفتامات سه قرقره برای دینام دو زغال، و آفتامات یک قرقره برای دینام سه زغال مناسب هستند. البته دینام چهار زغال هم موجود است که بیشتر برای ماشین‌های سنگین استفاده می‌شود. برای خرید دینام خودرو با توجه به نوع خودرو، محصولاتی با شرکت‌های سازنده معتبر مختلف وجود دارد. انتخاب و استفاده از برندهای نامناسب و نامعتبر نه تنها باعث افزایش هزینه شده بلکه مشکل در سیستم برق خودر را هم بیشتر خواهد کرد.
نتیجه گیری
با توجه به نکاتی که در بالا شرح دادیم، دانستیم که دینام چیست و عملکرد آن چگونه است. قطعات و اجزاء تشکیل دهنده آن را شناختیم. اکنون می‌دانید چه نکاتی در حفظ سلامت دینام و سیستم برق‌رسانی خودرو اهمیت دارد. از مهم‌ترین نکاتی که همواره باید به یاد داشته باشیم این است که همیشه از قطعات و لوازم یدکی استاندارد استفاده کنیم. گاهی تشخیص نمونه‌های تقلبی از اصل، سخت است پس به نمایندگی‌ها مجاز مراجعه کنید و از فروشگاه‌های رسمی و معتبر خرید کنید.